آیه 20 سوره یونس

وَ يَقُولُونَ لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ «20»

بعد، از تهكم و تعنت كفار اخبار مى‌فرمايد:

وَ يَقُولُونَ‌: و مى‌گويند مقترحين آيات، يعنى مشركان مكه. لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ‌: چرا فرستاده نشد بر حضرت محمد صلّى اللّه عليه و آله. آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ‌:

معجزه از جانب پروردگار او، يعنى از آن معجزاتى كه ما مى‌طلبيم از روان ساختن چشمه‌ها، و سقوط آسمان، يا اتيان به ملائكه براى شهادت بر صدق دعوى، يا رفتن به آسمان و فرود آمدن كتابى براى ما كه بخوانيم آن را و مصدق تو باشد و ساير آيات مقترحه. حاصل اتيان آيات و معجزاتى كه مضطر و ملجأ شوند خلق به معرفت الهى و تصديق حضرت رسالت پناهى صلّى اللّه عليه و آله.

فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ‌: پس بگو اى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله در جواب ايشان كه غيب مر خداى را است، يعنى مختص است به علم او سبحانه، پس شايد كه علم الهى تعلق گرفته به آنكه انزال آيات مقترحه از جمله مفسده است كه صارفست از انزال آن، يعنى چون علم به مصالح بندگان از اظهار آيات و ابراز آن، مخصوص است به او، بنابراين شما را نرسد كه اقتراح آيات كنيد؛ چه اگر صلاح شما در آن مى‌بود هر آينه انزال آن مى‌فرمود، و چون نازل نفرمايد، معلوم‌

ج5، ص 286

مى‌شود كه علم سبحانى به عدم صلاح آن، پس اقتراح شما غير معقول باشد.

فَانْتَظِرُوا: پس انتظار بريد نزول مقترحات را. إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ‌:

بدرستى كه من نيز با شما از منتظرانم تا ببينم كه خدا با شما چه خواهد كرد به جهت جحود شما آيات معظمه را، و طلب آيات مقترحه را بر وجه تمادى در انكار و عناد؛ يا انتظار بريد عقاب الهى را به قهر و قتل در دنيا و عذاب آتش جهنم را در عقبى، و من هم منتظرم كه حق تعالى انجاز وعده فرمايد در غلبه و نصرت من بر شما؛ و يا منتظر اذلال كفار باشيد و منهم منتظرم اعزاز مؤمنان را.

وَ يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَضُرُّهُمْ وَ لا يَنْفَعُهُمْ وَ يَقُولُونَ هؤُلاءِ شُفَعاؤُنا عِنْدَ اللَّهِ قُلْ أَ تُنَبِّئُونَ اللَّهَ بِما لا يَعْلَمُ فِي السَّماواتِ وَ لا فِي الْأَرْضِ سُبْحانَهُ وَ تَعالى‌ عَمَّا يُشْرِكُونَ «18» وَ ما كانَ النَّاسُ إِلاَّ أُمَّةً واحِدَةً فَاخْتَلَفُوا وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ فِيما فِيهِ يَخْتَلِفُونَ «19» وَ يَقُولُونَ لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ «20»

ترجمه‌

و مى‌پرستند غير از خدا چيزى را كه ضرر نميرساند آنها را و نفع نميدهد آنانرا و ميگويند اينها شفيعان مايند نزد خدا بگو آيا خبر ميدهيد خدا را بآنچه نميداند در آسمانها و نه در زمين منزّه است او و برتر از آنچه شريك ميدانند

و نبودند مردم مگر امّتى يگانه پس اختلاف كردند و اگر نبود امرى كه سبقت گرفته بود از پروردگار تو هر آينه حكم كرده ميشد ميان آنها در آنچه در آن اختلاف مينمودند

و ميگويند چرا فرستاده نشد بر او آيتى از پروردگارش پس بگو جز اين نيست كه غيب مر خدايرا است پس منتظر باشيد بدرستيكه من با شما از منتظرانم.

تفسير

بت پرستان عبادت ميكنند مصنوعات خودشان را كه واضح است آنها قادر بر نفع و ضرر كسى نيستند و چون از ايشان سؤال شود كه چرا چنين عمل لغوى را بجا ميآوريد ميگويند اينها شفيعان ما هستند نزد خدا و بتوسط اينها حاجات دنيوى و اخروى ما بر آورده ميشود لذا خداوند به پيغمبر خود دستور فرمود كه بآنها بفرمايد كه خداوند به چنين امرى كه شما ادّعاء مى‌كنيد عالم نيست و اين دليل است بر آنكه ادّعاء شما باطل است چون اگر حق بود خداوند عالم بآن بود و او منزّه و مبرّى است از شريك و شبيه و عديلى كه بتواند نفوذ در اراده او نمايد و مردم در بدو خلقت متديّن بدين فطرى بودند كه توحيد است و اختلاف بوساوس شيطان بعدا پيدا شد كه بعضى مشرك شدند و بعضى موحّد و اگر خداوند مقدّر نفرموده بود كه دين اختيارى باشد حكم ميفرمود ما بين آنها بطوريكه رفع اختلاف شود و همه موحّد شوند ولى مقتضاى حكمت آن بود كه دنيادار تكليف و اختيار باشد و

جلد 3 صفحه 12

آخرت دار ثواب و عقاب و اينكه ميگويند چرا معجزه‌اى براى پيغمبر از طرف خداوند نازل نميشود كه حق بر همه منكشف شود بطوريكه احدى در دين باطل باقى نماند بگو در جواب آنها كه ظهور حجّت غائب بامر خدا است پس منتظر چنين روزى باشيد كه او ظاهر شود و دين حقّ بطوريكه شما ميخواهيد آشكار گردد منهم با شما از منتظران آن روزم و شمّه‌اى از اين مقال در سوره بقره در ذيل آيه الذين يؤمنون بالغيب و آيه كان النّاس امّة واحدة گذشت و چون اقوال مفسّرين در تفسير اين آيات مختلف بود حقير از ذكر آنها اعراض و به بيان نظريّه خود اكتفا نمودم و اللّه اعلم.

وَ يَقُولُون‌َ لَو لا أُنزِل‌َ عَلَيه‌ِ آيَةٌ مِن‌ رَبِّه‌ِ فَقُل‌ إِنَّمَا الغَيب‌ُ لِلّه‌ِ فَانتَظِرُوا إِنِّي‌ مَعَكُم‌ مِن‌َ المُنتَظِرِين‌َ «20»

و ميگويند چرا آية نازل‌ نميشود ‌بر‌ پيغمبر ‌از‌ جانب‌ پروردگارش‌ ‌پس‌ بگو منحصرا غيب‌ مختص‌ بخدا ‌است‌ ‌پس‌ ‌شما‌ انتظار داشته‌ باشيد محققا ‌من‌ ‌هم‌ ‌با‌ ‌شما‌ ‌از‌ منتظرين‌ هستم‌.

وَ يَقُولُون‌َ لَو لا أُنزِل‌َ عَلَيه‌ِ آيَةٌ مِن‌ رَبِّه‌ِ مراد ‌آنها‌ ‌از‌ آية نزول‌ بلاء ‌است‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ چنانچه‌ ‌بر‌ امم‌ سابقه‌ نازل‌ ‌شده‌ ‌که‌ ‌اگر‌ ‌اينکه‌ پيغمبر راستگو ‌است‌ ‌ما ‌که‌ باو ايمان‌ نياورديم‌ بايد بلايي‌ ‌که‌ ‌ما ‌را‌ هلاك‌ كند ‌بر‌ ‌ما نازل‌ شود چنانچه‌ ‌بر‌ امم‌ سابقه‌ نازل‌ شد و هلاك‌ شدند.

فَقُل‌ إِنَّمَا الغَيب‌ُ لِلّه‌ِ خداوند ميداند ‌که‌ صلاح‌ ‌در‌ نزول‌ بلاء چه‌ موقع‌ ‌است‌ چنانچه‌ ‌بر‌ قوم‌ نوح‌ ‌پس‌ ‌از‌ هفتصد سال‌ دعوت‌ بلاء نازل‌ شد و همچنين‌ ‌بر‌ ساير امم‌

جلد 9 - صفحه 366

‌پس‌ ‌از‌ مدتي‌ ‌که‌ دعوت‌ كردند انبياء و اجابت‌ نكردند قوم‌ ‌آنها‌ بلاء نازل‌ شد و ‌بر‌ ‌شما‌ ‌هم‌ هنوز دير نشده‌ بموقعش‌ خواهيد مشاهده‌ كنيد.

فَانتَظِرُوا انتظار بلاء ‌را‌ داشته‌ باشيد غاية الامر بلاها مختلف‌ بوده‌ و اينها گرفتار قتل‌ و تسلط مؤمنين‌ و ‌از‌ ‌بين‌ رفتن‌ شدند إِنِّي‌ مَعَكُم‌ مِن‌َ المُنتَظِرِين‌َ چون‌ مطمئن‌ و معتقد بوعده‌هاي‌ اله‌ ‌خود‌ هستم‌ ‌که‌ فرمود هُوَ الَّذِي‌ أَرسَل‌َ رَسُولَه‌ُ بِالهُدي‌ وَ دِين‌ِ الحَق‌ِّ لِيُظهِرَه‌ُ عَلَي‌ الدِّين‌ِ كُلِّه‌ِ وَ لَو كَرِه‌َ المُشرِكُون‌َ توبه‌ ‌آيه‌ 33 و نيز فرمود يُخرِبُون‌َ بُيُوتَهُم‌ بِأَيدِيهِم‌ وَ أَيدِي‌ المُؤمِنِين‌َ فَاعتَبِرُوا يا أُولِي‌ الأَبصارِ حشر ‌آيه‌ 2 و ساير آيات‌ ديگر.

]

(آیه 20)- معجزات اقتراحی: دگر بار قرآن به بهانه جوییهای مشرکان به هنگام سرباز زدن از ایمان و اسلام پرداخته، می‌گوید: «مشرکان چنین می‌گویند که چرا معجزه‌ای از ناحیه خداوند بر پیامبر نازل نشده است» (وَ یَقُولُونَ لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ).

البته منظور آنها این بوده که هر وقت معجزه‌ای به میل خود پیشنهاد کنند فورا آن را انجام دهد! لذا بلافاصله به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله چنین دستور داده می‌شود که «به آنها بگو:

معجزه مخصوص خدا (و مربوط به جهان غیب و ماوراء طبیعت) است» (فَقُلْ إِنَّمَا الْغَیْبُ لِلَّهِ).

ج2، ص281

بنابراین چیزی نیست که در اختیار من باشد و من بر طبق هوسهای شما هر روز معجزه تازه‌ای انجام دهم، و بعدا هم با عذر و بهانه‌ای از ایمان آوردن خودداری کنید.

و در پایان آیه با بیانی تهدیدآمیز به آنها می‌گوید: «اکنون که شما دست از لجاجت برنمی‌دارید در انتظار باشید، من هم با شما در انتظارم» (فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ).

شما در انتظار مجازات الهی باشید، و من هم در انتظار پیروزیم!